Kayısı Üreticisini Tekeller Zarar Ettiriyor
Doğu'nun Çukurova'sı Iğdır'da 'sarı altın' olarak adlandırılan ve coğrafi işareti alınan kayısı üreticisi bu yıl da umduğunu bulamadı. Bazı seneler dolu ve donun mağdur ettiği kayısı üreticisini bu sene de tekeller zarar ettirdi.
Geçtiğimiz yıl tüccarlar üreticilerin elindeki bütün kayısıları ucuz fiyata aldı. Daha sonra kayısı fiyatları üç katına fırladı. Üreticilere devlet desteği yok, bu alanda bir kooperatifleşme de olmadığı için aracılar, kayısı tüccarları, soğuk hava deposu sahipleri kendileri fiyat belirleyip üreticilerden kayısılarını ucuza alıyorlar.
Geçen yıl 18 liradan fiyatı açılan Kayısı, bu sene giderlerin 4’e 5’e katlamasına rağmen 17 liradan satışa çıktı ve 10 liraya kadar düştü. Üretici “Kayısı fiyatının üç dört şahsın tekelinde olduğunu, fiyatı bunlar kafa kafaya verip belirliyor” görüşünde.
Her nedense şimdiye kadar siyasetçiler bu sorunu çözecek tek bir adım atmadılar. Valiler hiç ilgilenmedi. Belediyelerin ilgi alanına bile girmedi. Kaymakamlıklar, ziraat odaları ve diğer ilgili STK’lar bu soruna ilgisiz. Varlığı ile yokluğu belli olmayan Iğdır Ticaret ve Sanayi Odası bu konuda da duyarsız…
Bu yılda zarar eden üretici kooperatifleşip soğuk hava depoları açmıyor! Açamıyor. “Kaysı ağaçları gübresiz, ilaçsız kaldı, su parası, verilen emek, kayısımız para etmiyor. Geçinemiyoruz,” Diye feryat eden üretici çareyi hep başka yerlerde arıyor.
O çarelerden biri de Ak Partiden milletvekili seçtikleri Cango Başkan. Kayısı üreticisi, “Alagöz, bize iyilik yapmak istiyorsa Iğdır’a bir soğuk hava deposu yapsın. Fiyatları çiftçinin lehine çevirsin. Böylece hem kendisi hem de kayısı üreticisi kazanmış olur.” Görüşünde.
Bu yıl hem mevsim değişikliği ürünün istenilen kıvama ulaşmasını engelledi, hem de düşük fiyata gitti. Bugün itibari ile Kaysı, toplaması mal sahibine ait olmakla beraber 12-14 civarında alıcı buluyor.
Iğdır’da kayısı bahçeleri gittikçe azalıyor. Zarar eden üretici bahçeleri sökmek zorunda kalıyor. Üretim azalıyor. Çiftçi bırakın kâr etmeyi emeğinin karşılığını bile alamıyor. Sofralık Iğdır kaysısı bu, başka ürüne benzemiyor. Birkaç gün içinde satılmaz ise çürüyor. Sizce çare kimde?
(Not: Yatırım yapılırsa bakın kayısımızdan neler üretebilir:
Kayısı çağala, olgunlaşmış ve güneşte kurutulmuş haliyle doğal şekilde tüketilebilir. Aynı zamanda işlenerek, pişirilerek, farklı madde ve meyvelerle karıştırılarak birçok lezzetli ürün elde edilmektedir.
Ayrıca kimyasal işlemeler ile cilt bakım, güzellik ürünleri, tıbbi ilaçlarda, parfüm ve araç kokuları üretilmektedir. Uzun süre tüketime uygun kalabilmesi için kükürtlü özel odada 12 saat bekletilen kuru kayısı en bilinen halidir. Kayısı dondurulmuş hali ile de yıl boyunca tüketilebilmektedir.
Dünyada ve ülkemizde en çok tüketilen ürünlerin başında kayısı reçeli, marmelatı, konservesi, kayısı suyu, şekerlemeleri gelmektedir. Kayısı, hoşaf, komposto, kek, dondurma, gofret, çikolata, pestil, parfüm, esans, krem yapımında ana madde olarak kullanılmaktadır.)
