Serhad Yöresinde Halk Hekimliği
Serhad Yöresinde Halk Hekimliği
Serhad illerindeki halk hekimliği inanışlarında çarpıcı sağlık önerileri öne çıkmaktadır. Halkın yaşanmışlıklarıyla geçmişten günümüze gelen ve Iğdır, Kars, Ardahan, Ağrı, Van ve Muş gibi serhad illerinde uygulanan bazı tedavi yönetmelerini aşağıda okuyabilirsiniz:
Kulak ağrısı için badem yağı, gül suyu, sirke, keklik otu suyu, söğüt yaprağı suyu kulağa damlatılır.
Ekşi elma veya elma suyu tansiyonu tanzim eder. Söğüt çiçeği ve söğüt yağı tansiyonu düzeltir.
Baygınlık geçiren için olgunlaşmamış ayva suyu içmek, taze salatalık koklamak, su veya şerbet içmek, gül suyu koklamak ve limon yemek faydalıdır.
Kellik ve saç dökülmesine karşın birtakım pratikler yapılmaktadır. Bunlardan bazıları şöyledir; yumurtanın sansı yağı çıkıncaya kadar pişirilir, çıkarılan yağ başa sürülür. Ardıç dövülerek yumuşatılır sirke ile karıştırılarak başa sürülür. Başa menekşe yağı sürülür. Başa kına yakılır. Tavşan yağı sürülür. Ceviz yağı sürülür. Üzerinde turp yemek saçın dökülmesini engellediği gibi teni diri ve canlı gösterir.
Tihtavik (nane) ve defneyaprağı derideki lekeleri yok eder.
Burun tıkanıklığını ılık tuzlu su açar.
Narçiçeğini kaynatıp bal ile karıştırıldıktan sonra yenirse göğsü yumuşatır.
Eşek sütü akciğer iltihabı için bire birdir.
Narçiçeğinin suyunu ılık olarak içmek öksürüğü keser.
Badem yağı yemek böbrek ağrısını dindirir.
Tolik (ebe gümeci) yaprağını kaynatıp bal ve inek yağı ile karıştırarak yemek böbrek taşını düşürür.
Ada soğanı göğüs hastalıklarına, akciğer ve dalak ağrılarına, nefes darlığına, böbrek taşlarına baş ve sinir ağrılarının tedavisinde kullanılır.
Sarılığa yakalanan birisine şayet yaz mevsimi ise, halk arasında acı kavun denilen yabani kavun suyu tavsiye edilir. Bu kavunun suyu damar sertliği ve sırt ağrılarını giderici olarak ta kullanılır.
Damarlarda pıhtılaşan koyu kanı dışarıya atmak için en yaygın olan usuller ya vücudun ilgili yerlerinde sülük gezdirilir veya maşrapa ile kan bir araya toplandıktan sonra işin uzmanları tarafından kan dışarıya atılır. Buna halk arasında hacamat etmek denir.
Armut ‘un meyvesi grip hastalığına karşı iyi gelir. Mideyi kuvvetlendirdiği gibi hazmı de kolaylaştırır. Çekirdekleri ise aç karnına yenildiğinde bağırsak kurtlarına karşı müessirdir.
Aşırı terlemeye karşı Hevrist (ardıç) ağacının tohum ve yapraklarının kaynatılmış suyundan banyo yapmak yaygındır.
Ayının dışkısı sedef hastalığına iyi gelir.
Ayrık otunun kökleri kaynatılarak içildiğinde böbrekteki taşları düşürür.
Elma cildi güzelleştirir. Ömrü uzatır. Nefes darlığını ortadan kaldırır. Kanı artırır ve arındırır. Tohumu aça karnına yenildiğinde bağırsaktaki kurtlan döker.
Badem kum üzümle birlikte yenildiğinde öksürüğü ortadan kaldırır. Balgam sökücü özelliği vardır. Damarlardaki kireçlenme ve daralmaları tedavi eder.
Hakiki bal birçok derdin dermanıdır. Mesela mide, göz ve kalbi kuvvetlendirir. Damarlan genişlenirdir. Göğsü açar, birçok ağrı ve sızıları geçirir. Sarılığa karşı tesirlidir. Balgam ve safrayı vücuttan çıkarır. Soğuk algınlığına karşı sigorta görevi yapar. Netice itibariyle halk arasında yetmiş iki derdin dermanı olarak bilinir.
Belgevêz (bağa yaprağı) çıban vb. yaralardaki iltihabın dışarıya atılmasında en etkili ilaç olarak kullanılır.
Zeytinyağı ile karabiberin birlikte kaynatılıp içilmesi felci önler, el ve ayaktaki titremeleri giderir.
Karanfil çayı hafızayı güçlendirir. Ses yollarını açar, gözdeki feri kuvvetlendirir.
Ebe gümecinin (tolik) tohumlan kaynatılarak suyuna şeker ilave edilir. Bu şerbet iç kanamalara karşı oldukça tesirlidir.
Zambak suyu cilde sürülürse ciltteki lekeleri yok eder. Cilde canlılık ve tazelik getirir.
Zeytin yapraklarının bağa yaprağı gibi iltihap sökücü özelliği vardır.
Keten tohumu bal ile karıştırılıp yenilirse gastrit akciğer ve bağırsaklardaki yaralar için oldukça olumlu neticeler verir.
Şilan (kuşburnu) reçeli birçok derdin ilacıdır; yaşlanmayı önler.
Kaynatılmış nar suyuna bal katılarak varisli kısımlara sürülerek tedavisinde olumlu sonuçlar alınmaktadır.
Kaşıntıya karşı erik yemek tavsiye edilir.
Kaynatılmış lahana suyu ses kısılmalarına karşı iyi gelir.
Kertenkelenin derisi kurutularak yakılır. Un halini almış külü ameliyat edilecek kısma sürüldüğünde narkoz görevi görür.
Kirpinin yağı cilde tazelik ve canlılık verir.
Susam yağı nefes darlığı ve vücuttaki yanıklar için merhem olarak kullanılır.
Lale suyu bir bardak su ile birlikte içmek balgamı söker. Limon kabuğu zehirlenmelere karşı iyi gelir.
Diş eti kanamalarında narçiçeği ilaç olarak halk arasında kullanılır.
Berfin (kardelen) romatizma, karaciğer ve böbrek hastalıklarına karşı tesirlidir.
Nohut soğuk algınlığına, kısılan sesi açmaya, öksürüğü gidermeye, göğüs hastalıkları ve boğaz iltihaplarına, suyunun ciltteki lekelere sürmekle çillere karşı hazımsızlığa iyi gelir.
Nane çiğnemek diş ağrısını giderir.
Sarımsak hazmı kolaylaştırır. Vücuttaki birçok mikroplan öldürür. Kandaki glikoz seviyesini düzenli bir şekle sokar.
Fıstık şeker seviyesini artırır. Yeşil olarak kabuğunu yiyenlerin ağzındaki yaralar iyileşir.
Hardal tozu emfiye gibi burundan çekildiğinde burundaki her türlü tıkanıklığı giderir. Ayrıca birçok göğüs hastalıkları ile öksürüğün tedavisinde kullanılır.
Sarılığa yakalananlar için bir çay bardağı salatalık suyu tavsiye edilir. Ayva çiçeği balla karıştırılıp yenildiğinde kalbi güçlendirir.
Çoban yastığını kaynatıp içmek bağırsak iltihabını ortadan kaldırır.
Vücutta kırılan kemiklerin çabuk kaynaması için, kelle paça tavsiye edilir.
Altını ıslatan çocuklara bıldırcın eti yedirilir.
Sidik torbasındaki iltihabı gidermek için çiy yumurtanın sarısı içilir. Akciğer ve bağırsaklardaki yaralar için karakoyun sütü tavsiye edilir. Deve sütü birçok hastalığın ilacıdır.
Ateş üzerinde yanan cevizin çıkardığı kokuyu teneffüs etmek sancıyı giderir.
Ani zayıflamalar için böbrek yağı ile pişirilen pirinç pilavı müspet netice verir.
Vücuttaki aşırı ve ani ateş yükselmeleri için elma tavsiye edilir.
Kupik çekmek diye tabir olunan tedavi şekline küpe atmak veya küpe salmak denir. Genellikle soğuk algınlığına karşı kullanılır.
Buz yarası alanlar genellikle kerti tandıra atılır. Bu tedavi şekli üşütenler için de kullanılır.
Satırcem olanlarla rahminde problem olan kadınlar hayvan derisine salınır.
