KÜRESEL PİYASALARIN DÖNÜM NOKTASI ABD

Son aylarda piyasalar FED’in parasal genişlemeyi ne zaman azaltacağına kilitlenmiş durumda. FED’in küresel krizin ardından uyguladığı genişletici para politikaları sadece ABD ekonomisinde değil, dünya ekonomileri için de belirleyici rol oynadı. Ancak FED’in sonsuza kadar genişletici para politikası uygulaması mümkün değil. Bir noktadan sonra bu politikaya son vermesi ve genişlemenin azaltılması kaçınılmaz.

Bernanke, son FED toplantısında ekonomideki gidişata göre 2013 yılı sonlarına doğru varlık alımlarını azaltabileceklerini ve 2014 yılı ortalarına doğru bitirebilecekleri yönünde sinyaller verdi. Bu noktada, son gelen makroekonomik verilerdeki ılımlı toparlanma FED yetkililerinin varlık alımlarına neden devam ettiklerini daha da belirgin kılıyor.

Son FED toplantısında Bernanke’nin de vurguladığı gibi, ABD ekonomisi orta derecede büyümeye devam ediyor. Konut sektöründe ve istihdamdaki büyümeler tüketici güvenini artırıyor. Ancak hâlâ FED yetkililerinin ve Bernanke’nin istediği ölçüde toparlanma yok. Enflasyonun hâlâ istenilen seviyenin altında olması ve işsizlik oranlarındaki artış, varlık alımlarını azaltmaktan uzak tutuyor Bernanke’yi.

Son açıklanan tarım dışı istihdam verisinin beklentilerin üstünde açıklanmasına rağmen işsizlik oranlarındaki sınırlı artış, FED yetkililerinin bütçe kesintilerini azaltılmasını istemeyen yetkililerini desteklemekte. İstihdam piyasasında görülen ilerleme, şirketlerin mali sınırlılıklara rağmen yılın ikinci yarısında talebin artacağı yönünde iyimserliklerini koruduklarını gösteriyor. Öte yandan FED yetkililerinin tahvil alımını azaltması için, istihdam ve maaşlarda daha fazla artış görülmesi gerekiyor. Varlık alımları hızının azaltılması için istihdam artışı önemli gözüküyor.

KONUT PİYASALARINDAKİ GELİŞMELERE DİKKAT ÇEKİCİ

ABD Merkez Bankası parasal genişlemeye son vermek için ekonomide işsizlik ve kalıcı büyüme ile konut piyasalarındaki gelişmeleri yakından izliyor. Yüzde 7,5 olan işsizliğin yüzde 6,5’e yaklaşması önemli bir işaret olacak. Tüketici güveni, tüketim harcamaları ve banka kredilerinde genişleme büyümenin göstergeleri olarak izleniyor. Konut piyasasında ise yeni ipotek kredileri talebi ve konut fiyatları öncü göstergeler. Bu göstergelerde iyileşme ve toparlanma sürüyor. Bu nedenle FED’in genişlemeyi sonlandırmaya yaklaştığı düşünülüyor. Nitekim mali piyasalar şimdiden FED’in parasal genişlemeyi sonlandırma senaryosuna göre pozisyon almaya başladılar. Mali piyasalarda bu pozisyonun en iyi göstergesi ABD 10 yıl vadeli tahvillerin faiz oranı. Bu tahvillerde faizlerin yüzde 2’yi geçmesi işaret sayılıyor ki, faizler yüzde 2,15’e kadar yükseldi.

Ekonomik anlamdaki ilerlemelere rağmen, ABD’nin kendi kendine açtığı mali yaralarından ötürü ABD hâlâ olması gerektiği kadar iyi bir performans gösteremiyor. FED yetkililerinin bir kısmı konut ve inşaat piyasalarındaki iyileşmeler ve konut fiyatlarındaki artışı göz önünde bulundurarak tahvil alımlarının azaltılmasını savunurken, bir kısmı da yılsonuna kadar devam etmesini talep ediyor. FED’in politika kararlarını veren Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC), 1 Mayıs'ta yaptığı açıklamada büyümeyi devam ettirmek ve işsizliği daha çok düşürebilmek için aylık 85 Milyar Dolarlık varlık alımlarına devam edeceğini belirtmişti. ABD Merkez Bankası ayrıca, işsizlik oranının yüzde 6,5'in üzerinde ve enflasyon oranının yüzde 2,5'in altında kaldığı süre boyunca da faizleri sıfıra yakın tutacağını açıkladı. Bu sebeple orta vadede faiz artırımı beklenmiyor.

ABD DÜZLÜĞE ÇIKARSA BÜTÜN DÜNYA ÇIKAR

FED’in parasal genişlemeyi azaltmasıyla, son yıllarda bol ve uygun şartlı dış kaynak bulmakta zorlanmayan gelişme yolundaki ülkeler bu politikadan etkilenebilir. Varlık alımlarının azalmasıyla gelişmekte olan ülke piyasalarından sermaye çıkışları hızlanırken, yeni sermaye girişleri yavaşlayabilir ve kaynak maliyetleri yükselebilir. Parasal genişleme politikasının bazı faydaları da olabilir. Böyle bir politika ABD ekonomisinin durgunluğu atlattığı anlamına gelir; dış talep genişler; büyümesi ihracat kaynaklı olan ülkeler, örneğin Çin, bu durumdan olumlu yönde etkilenir.

ORTA VADEDE FED HAREKETLERİ UNUTULUR

Türkiye, büyümesinin finansmanında geniş ölçüde dış kaynaklara bağımlıdır. İhracat gelirleri ve doğrudan yabancı yatırımların katkıları sınırlı kaldığından, kısa vadeli sermaye girişleri büyümenin finansmanında büyük rol oynamaktadır. FED’in parasal genişlemeyi sonlandırması, hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkeleri etkileyeceği gibi, Türkiye'yi de etkileyecektir. Sonuçta küresel likiditede bir azalma anlamına geleceği için, son 5 senedir piyasaları destekleyen küresel likiditenin etkisi yavaş yavaş azalmış olacaktır. Böyle bir durumda uzun süredir düşük seviyelerde seyreden faiz oranları, yerel para birimlerinin Dolar karşısında değeri, hisse senedi piyasaları ve de emtia fiyatları bu durumdan etkilenebilir.

FED’İN VERDİĞİ KARARIN TÜRKİYE’YE ETKİLERİ

ABD 10 yıllık tahvillerine gelebilecek satış baskısı Türkiye’de de faizlerin kademeli olarak yükselmesine sebep olabilir ve kısa vadede Türkiye piyasalarında da gelişmekte olan tüm ülke piyasalarında gözlemlenebileceği gibi satışlar gözlemlenebilir. TCMB, hem fazla sermaye girişlerini kontrol etmek hem de sermaye çıkışlarını kontrol etmek anlamında çeşitli enstrümanlara sahiptir. Bu durum, TL'yi çekici hale getirmemek ve finansal stabiliteyi düzenlemek için uygulanan faiz indirim politikasında değişikliğe neden olabilir. Ancak orta ve uzun vadede piyasaların yönünü yine Türkiye’nin kendi iç dinamikleri belirlerken, faizin yönünü de enflasyon ve büyüme oranları belirleyecektir.

Xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

PİYASA ÇÖKTÜ

FED açıklamalarının ardından piyasalar karıştı. FED'e ilk tepkiyi dolar verirken, altın çakıldı. Borsa'da ise sert düşüş devam ediyor. Endeskteki kayıplar, ilk seansta yüzde 4'ü aştı.

Uzun süredir piyasaların yakından takip ettiği FED açıklamaları dün akşam geldi. Küresel borsalarda sert satışların görüldüğü açıklamadan sonra, Dolar'ın değerlenmesi ve ABD'de faizlerin düşmesi dikkat çekti. BİST ise, açıklamalar sonrasında, güne sert satışlarla başladı ve yüzde 2,36 değer kaybederek, 76.976 seviyesinden açıldı. Şu saatlerde ise, endeks, yüzde 4,36 oranında değer kaybederek, 75.397 puandan işlem görüyor. Analistler bu sonuçların özellikle Türkiye başta olmak üzere, gelişmekte olan ülkeleri etkileyeceği görüşünde. Analistler, "ABD’deki ilk reaksiyon yapılan açıklamaya göre oldukça sert. Önemli olan bu hareketin devam edip etmeyeceği. Bu nedenle özellikle ABD piyasalarının açılacağı akşam saatleri daha iyi işaretler verebilir" diyor.

 ALTIN ÇAKILDI

Son bir ayın en düşük seviyesine gerileyen altının onsu 1.345 dolara kadar indi. Altın ABD Merkez Bankası'ndan (Fed) büyük darbe aldı. Günlerdir Fed'e odaklanarak, düşük seyreden altın fiyatları, dün akşak kritik kararın açıklanmasının ardından güne çöküşle başladı. Altının ons fiyatı rekor düşüşe geçerek, 1.347 dolara kadar geriledi. Altın böylece 20 Mayıs'tan bu yana gördüğü en düşük seviyeye indi.

DOLAR TARİHİ ZİRVEYE GİDİYOR

FED'in açıklamalarından sonra, ABD faiz oranlarında önemli bir değişiklik olmamasına rağmen, cari açık konusunda hassas olan Türkiye gibi ülkelerde kur yükseldi. Dolar, 1,92 sınırını aştı. ABD faiz oranlarında büyük değişiklik olmamasına rağmen, güçlenen dolar, USD/TRY kurunu etkiledi.  Sabah saatlerinde 1.91'den işlem gören dolar,  şu sıralar tarihi zirve olan  1.9213 sınırını geçti.

 KÜRESEL BORSALARA DARBE

ABD Merkez Bankası'ndan gelen mesajlar ABD borsalarında da gece ciddi düşüşe neden oldu. Bernanke'nin tahvil alımlarını yıl sonunda azaltabileceklerini açıklamasıyla hisse senetlerinde satışlar hızlandı. Dow Jones Endeksi günü yüzde 1,35, S&P 500 Endeksi yüzde 1,39, Nasdaq yüzde 1,12 kayıpla tamamladı.

Xxxxxxxxxxxxxxxxxxzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzvvvvvvvvvv

UCUZ GAZ MÜJDESİ!

Türkiye ile K.Irak Bölgesel Kürt Yönetimi’nin (KRG) sır ‘enerji’ anlaşmasının detayları ortaya çıkıyor.

KRG Doğal Kaynaklar Bakanı Hawrami, Türkiye’ye eylülde petrol, 2016’da da gaz ihracatına başlanacağını açıkladı. Türkiye, K.Irak’a Rusya’ya verdiğinin yarısı gaz fiyatı ödeyecek.  K. Irak’ta faaliyet gösterecek gizemli Türk şirketin 6 petrol sahası da belli oldu.

KUZEY Irak Bölgesel Kürt Yönetimi (KRG) ile Türkiye’nin “sır” enerji anlaşmasına resmi ağızdan teyit geldi. KRG Doğal Kaynaklar Bakanı Ashti Hawrami, Türkiye’nin bölgedeki petrol ve doğalgaz sahalarının bitmiş bir anlaşma olduğunu ve birkaç ay önce tamamlandığını açıklarken; The Oil & Gas Year ve KRG’nin birlikte yayımladığı raporda, söz konusu sahalara ilk defa yer verildi. Raporda, Türkiye’nin Kuzey Irak’ta faaliyet göstereceği altı sahanın ismi verilirken, şirket için ise yalnızca “bir Türk şirketi” ifadesi kullanıldı.

NE TPAO, NE TPIC

Başlangıçta, enerji yetkilileri Türk şirketin BOTAŞ veya Turkish Petroleum International Company (TPIC) olabileceği sinyallerini vermişti. Hatta yurtdışında petrol arama ve üretim yetkisi olan TPIC’in önce sermayesinin artırılması, sonra BOTAŞ’a devredilmesini öngören sürpriz karar, enerji piyasalarını hayli dalgalandırmıştı. Ancak Enerji Bakanlığı yetkilileri, bu şirketin ne Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO), ne de TPIC olacağı bilgisini verdi. Edinilen bilgilere göre, özel hukuka tabii yeni bir Türk şirketi kurulacak; özel sektör ve yabancı ortakların olması da gündemde.

The Oil & Gas Year ve KRG’nin ortak raporunda “Türk bir teşekkül” olarak tanımlanan isimsiz şirket, 6 petrol ve gaz arama sahasında faaliyet gösterecek. Rapora göre, Türk şirket Choman, Hindren ve Arbat sahalarında yüzde 80 hisseye sahip olacak. Erbil ve Bağdat arasında son dönemdeki yumuşamanın, Türkiye-KRG enerji anlaşmasını nasıl etkileyeceğine yönelik soru işaretleri de Londra’dan gelen açıklamalarla giderilmiş oldu. Özellikle Hawrami’nin telafuz ettiği tarihler, ikili enerji anlaşmasının ilerlediğine yönelik önemli bir sinyal olarak algılandı.

BORU HATTI EYLÜLDE

Öte yandan Hawrami, “Irak Petrolü 2013” konferansında yaptığı açıklamalarda, Türkiye’ye petrol taşıyacak boru hattının eylül ayında tamamlanacağını ve ilk etapta günlük 200 bin varil ihracatla başlanacağını söyledi. Hawrami, 2015 yılına kadar hattan günde 1 milyon, 2019’da ise günde 2 milyon varil petrol ihracatı hedeflediklerini açıkladı. 2016’da ise

gaz ihracatına başlanacağını açıklayan Hawrami, ilk etapta 10 milyar metreküp gaz verileceğini ifade etti.  

RUS GAZININ YARI FİYATI

Avrupa  Enerji ve Kaynak Güvenliği Merkezi’nin (EUCERS) Direktörü Friedbert Pflueger ise Türkiye’nin KRG’ye doğalgazın bin metreküpü için 250 dolar ödeyebileceğini söyledi. Bu da Rus gazına ödenen paranın yarısına tekabül ediyor.

10 MİLYAR METREKÜP GAZ İHRAÇ EDİLECEK 

Toplantıya  katılan Analist Shwan Zulal, Hawrami’nin yaptığı açıklamalara yönelik şöyle konuştu: “Kuzey Irak’ın kendi gaz ihtiyacının karşılanmasıyla beraber 10 milyar metreküp doğalgaz Türkiye’ye ihraç edilebilecek. Yerel talep yaklaşık 5 milyar metreküp seviyelerinde ama artış gösterebilir. Ancak 2016’ya kadar ihracat için şartlar ve altyapı hazır olacaktır. Diğer bir önemli konu da mevcut Irak-Türkiye Petrol Boru Hattı’nın kapasitesi, yeni bir paralel hat ve yeni pompa istasyonları ile günlük bir milyon varile kadar çıkabilecek.”

ANLAŞMA TİCARİ

IRAQ Oil Report, söz konusu altı sahaya yönelik haberinde, Türkiye’den kamu destekli bir teşekkülün Pulkhana ve Jabal Kand sahalarında yüzde 40 hisseye sahip olacağını yazdı. Ancak bu iki sahanın “sorunlu bölgeler” olduğu vurgulanan haberde, bu sahaların bölgesel statüsünün resmi olarak belirlenmediği kaydedildi. Haberde, enerji anlaşması müzakerelerini yürüten yetkililerin, en az bir petrol ve doğalgaz sahasının anlaşma içinde yer alacağını teyit ettiği, ayrıca, anlaşmanın tamamen ticari olacağını vurguladığı belirtildi.