KÜRTLER VE TOPRAKLARI ÜZERİNDE BÜYÜK TUZAKLAR

KÜRTLER VE TOPRAKLARI ÜZERİNDE BÜYÜK TUZAKLAR

R Badikî: 140. MADDE BİR TUZAK MI?*

140. MADDE KÜRT`LERIN ÖNÜNE SÜRÜLEN BİR TUZAK MI....? Irak Sunii Araplara ait bölgelerinin büyük bir bölümü İslam Devleti-İD tarafından kontrol edilmesinin ardında ‘’ İhtilallı Bölge’’ olarak adlandırılan Kürdistan topraklarının büyük çoğunluğu Kurdistan Peşmergeleri tarafından kontrol altına alındı. Şengal olayı ile birlikte Kurdistan topraklarının büyük bir kısmı kaybedildi. Kürt’ ler tarafından büyük bir hasas olan bu toprakların çözümünün iki yolu var ya de facto olarak bu bölgelerin Kurdistan topraklarına katılması yada 31.12.2007 tarihinden itibaren yasal süresi biten 140. Madde yolu ile Bağdatla pazarlık masasına oturmak yolu ile bu sorunu çözmek.

Öyle görünüyor ki, Baas rejiminin yıkılış sürecinde büyük kurbanların verildiği bu bölgelerin sorunun çözümü için tekrar Bağdat’ın yolunun seçileceği ve 140. Madde çerçevesinde soruna yaklaşılacağıdır.

KURDİSTANİ BÖLGELERİN KADERİ :

Baas rejiminin yıkılmasından sonra Kürtlerin Bağdat’ ta gitmesinin yanında Kurdistani bölgelerinin çözüm kaderini de ‘’ Oyla belirlenme Kumarına’’ yatırdı. Kürtler büyük bir stratejik hata yaparak ‘’ İhtilaflı ‘’ bölgelerin dışında Kurdistan sınırlarını çizildi. Oysa ihtilaflı bölgelere denilen toprakların tümü Kurdistan’ a aittır. Bu bölgelerin stratejik konumu, petrol, maden, su ve tarim....vs alandaki zenginliğinden dolayı Irak’ ın kuruluşundan beri tüm Arap rejimleri bu alanda Kurdistan topraklarının demografisni değiştirmek için yoğun bir şekilde planlı bir çalışma yaparak nüfüs oranını Arapların lehine değiştirmeye başladı. 2003 yılında Baas rejiminin yıkılmasından sonra da İktidara gelen Şii Araplar ayni mantıkla hareketle bu bölgeleri Kurdistan koparmak için ayni yöntemleri kullanıyorlar. 140. Madde Kürt siyasi önderliğinin eliyle Kurdistan topraklarının Irak’ a bağlanılması yönünde öne atılmış bir tuzaktır.

Buna göre;

Irak anayasasın‘da, Kurdistan bölgesinin sınırlarları, Müttefik güçlerin Irak’ a gelmeden önceki sınırlar baz alındı. Irak anayasasının 53. Maddesinin 1. Fırkasına göre, Kurdistan bölge hükümetinin Saddam rejiminin yıkılmadan önceki sınırlarda hükmetme yetkisinin olmadığı Kurdistan bölge Hükümetinin yetkilerinin Duhok-Süleymaniye ve Hewler bölgeleri için geçerli olduğu şeklinde belirlenmiştır. Kurdistan siyasi önderliği 140. Maddenin uygulanmasını istiyor yani Kurdistan siyasi önderliği bizzat kendisi 140. Maddenin uygulanması ile doğacak koşuları kabulleniyor. Bu durumda, Kurdistan Peşmergelerin ‘’ İhtilaflı Bölgeler’’ diye tabir edilen yerler için DAİŞ’ e karşı verdiği mücadele ve vereceği kayıplar, Bağdat’ın hanesine yazılacak ve bu bölgelerin Kurdistan’a bağlanması yönünde hiç bir katkısı olmayacak.

Peşmergelerin DAİŞ’ a karşı zafer kazanıp, DAİŞ’ in işgal ettiği toprakları özgürleştirmesi 140. Madde yoluyla Referanduma gidilmesi, Merkezi Irak hükümetinin otoritesini bu topraklar da yeniden tehsis etmekten başka bir şey değildir. Bu toprakların ‘’ İhtilaflı’’ bölgeler diye adlandırılan gerçekte ise ‘’ İşgal altındaki Kurdistan toprakları olarak adlandırılması gereken bölgelerin tek çözüm yolu de Facto olarak Kurdistan topraklarına katmaktır.

140. MADDE VE DE FACTO

Kurdistan Bölgesinin dışındaki Peşmergelerin kontrol ettiği Kurdistani bölgeler de oluşan koşullar özellikle Kerkuk ve Xaneqin’ de de facto bir durum oluşmuştur. Peşmergeler bölgelerden çekilmeyerek Kerkuk ve Xaneqin, siyasi ve idari alanda kontrol altına almıştır. BM, ABD yada Irak, onlar var olan reel koşullara-de facto duruma göre hareket ederler. Ama, Şengal olayından sonra Kürtler büyük bir bölgenin özellikle Ninova bölgesindeki Kurdistan topraklarının büyük bir bölümünün kontrolunu kaybetmiştır. Kurdistan siyasal önderliği de facto duruma göre hareket etmek istiyorsa kontrolunu kaybettiği toprakları ( Şengal, Tel- Affer, Tiklif ve Hemdaniye) tekrar kurtarması ve Kurdistan Bölge hükümetinin kontrolü altına alması gerekir.

Eger Kurdistan siyasi önderliği, çözüm için anayasayı esas alıp Bağdat’ ta dönmeye karar vermişsse, bu sorunun çözümünün başında 140. Madde gelir. Bu durumda Kürtlerin bu bölgelerin kaderine ilişkin, 140. Maddenin uygulanması sonucunda referandumla ortaya çıkacak duruma razı olması gerekir. 140. Maddeye ilişkin bütün eleştrilere rağmen Kürtler kendi topraklarının belirleneceği 140. Maddenin 3. Aşamasında yapılacak olan referandumda ortaya çıkacak sonuca razı olacak. Burada sorun, 140. Maddenın uygulacağı aşamalar nasıl ve hangi mekanizmanın kullanacağının açık ve belirgin olmamasıdır. 140. maddenin 2. Fıkrasında yazıldığı gibi; Nüfus sayımının yapılmasından sonra referanduma gidilmesı sonucunda ve halkın tercihlerinin belirlenmesi, Kerkuk ve diğer ihtilaflı bölgelerin durumunun kesinleştirilmesi. Bu noktada en büyük sorun; 140. Maddenin 2. Fıkrasında da belirtildiği gibi, durumun normalleştirilmesi ve nüfus sayımı ve son aşamada Kerkuk ve diğer ihtilahlı bölgelerinin kaderini belirleyecek refarandumun nasıl ve hangi mekanizma ile yapılacağının açık bir şekilde belirlenmemesidir.

REFERANDUM NASIL YAPILACAK...?

Referandum nasıl yapılacak ayni anda bütün bölgelerde mi yoksa ayrı ayrı mı yapılacak sadece Kürtlerin yaşadı yerlerde mi yoksa ‘’ İhtilaflı’’ bölgeler denilen yerlerin tümünde mi yapılacak...?

Acaba referandum; köy-köy, nahiye-nahiye, ilçe-ilçe, il-il mi yapılacak yada hepsi birlikte mi yapılacak...?

Referandum şuanda bu bölgede ikamet edenler mi yada 1947 yada 1957, 1967, 1977 nüfus sayımları mı esas alınacak...?

Yoksa son genel ve yerel seçimler de oy kullananlar mı referanduma katılacaklar...?

Kimler referandumu organize edecek...? Gözlemciler kimler olacak...? Kimler referandum sonuçlarını denetleyecek ve referandum sonuçlarını tatbik edecek......?

Irak hükümeti mi yoksa Bağımsız bir organizasyon mu...?

Bu sorunların cevaplarını kimden alacağız....?

Eğer referandum il-eyalet bazında yapılırsa:

1. Eyalet Bazında Yapılacak referandum:

Belki, Kürtler Kerkük’ ü kazanabilirler. Kürtlerin Kerkük’ te referandumu kazanması da garanti değil çünkü şuanda Kerkük’ e doğru yoğun bir şekilde Arap akını var. Bu durumda Kürtler sadece Kerkuk ilinde ve Dibes..... kazasında çoğunlukturlar. Kürtler Hevciye ilçesi ve Riyaz, Reşad, Zap nahiyeleri ki nüfüsü 400 bin ve % 95 Araptır. Bu nüfüs Kerkuk referandum sonuçlarına etkide bulunup sonucu değiştirebilir.

Bunun dışında Kürtler, Kurdistan’ ın ( Referandum yapılacak yerler) diğer bölgelerinde referandumu kaybedecekler.

c- Selehaddin Eyaleti: Bu Eyalete bulunan Duzxurmatu kazası Kurdistani bir ilçedir, Duzxurmatu’ nun nüfüsü ile birlikte bu Eyalette bulunun Kürt nüfusu % 10’ u geçmemektedir. Kürtler bu Eyalette bulunan Kurdistan topraklarını kaybetmeleri kaçınılmazdır. d- Kürtlerin Zikar ve Kut’ ta bulunan Kurdistan topraklarını da kaybedecektır, buralarda bulunan Kürt nüfusu % 5’ i geçmemektedir.

Bu durumda Irak’ ın 6 Eyaletinde bulunan Kurdistan Toprakları 1 Eyalette kazanılacak geriye kalan 5 Eyalette Kurdistan toprakları kaybedilecektir. Irak anayasasının 140. Maddesine göre Eyaletler düzeyinde yapılacak referandumda;

Kurdistan Topraklarının % 16 Kurdistan’ a bağlanacak ve Kurdistan topraklarının % 84’ü kabedilecek.

2. İlçe Düzeyinde Yapılacak Referandum;

Eğer İlçe düzeyinde referandum yapılırsa Kürtler Kurdistan topraklarının büyük bir çoğunluğunu kaybedecektir.

A- Kerkuk Eyaleti: Kerkuk Eyaleti 4 ilçeden oluşuyor; Kerkuk merkez, Dubis, Dakuk ve Hevciye. Kürtler, Kerkuk ilinde 3 ilçe kazanıp 1 ilçeyi kaybedecekler. Kürtlerin kazanacakları ilçeler; Merkez, Dakuk ve Dubis. Hevciye ilçesini de kaybedecekler. B- Niniva Eyaleti ( Musul): Eğer Ninova’ da ilçeler düzeyinde Referandum yapılırsa; Maxmur, Şengal, Hemdaniye, Tilkef, Şexan ve Tel Afer kazalarından yanlızca, Maxmur ve Şexan kazasını Kurdistan topraklarına bağlayıp- Şengal, Hemdaniye, Tilkif ve Tel Afer ilçelerini kaybadecekler. C- Selhaddin Eyaleti: Selhaddin il sınırları içersinde kazalar düzeyinde Referandum yapılırsa Kürtler Duzxurmatu kazası yüzlerce Kürt köylerini de kaybedecekler. Süleyman Beg ve Emirli de çoğunluğunu Türkmen-Araplar oluşturuyorlar. Selhaddin il sınırları iiçersindeki tüm yerleşim yerleri-i tarihi Kurdistani tüm ilçe ve köyleri kaybedecekler. D- Diyala Eyaleti: Diyala sınırları içersinde bulunan ve çoğunluğunu Kürtlerin teşkil ettiği Xaneqin ilçesi de olmak üzere, Sadiye, Celawla, Qeretepe, Cebare olmak üzere tüm Kürt ilçelerini kaybedip bu bölgedeki Kurdistan toprakları Irak’ a bağlanacaktır. E- Kut ve Zikar: il sınırlarında yapılacak Referandum da başta Bedre ilçesi olmak üzere bu iki il sınrıları içersindeki Kurdistani topraklarda kaybedilecek.

Sonuç itibari ile Kurdistan demografyasını değiştirmek amacı ile yapılan sürgünler, il sınırlarında yapılan değişikliklerden dolayı 140. Madde çerçevesinde yapılacak Referandumda Kürtler 16 Kurdistani kazadan yanlızca 5’ ini Kurdistan topraklarına katabilecek 15 Kürt ilçesini de ebediyen kaybedecekler.

NAHİYELER DÜZEYİNDE YAPILACAK REFERANDUM

Eğer Nahiyeler bağlamında referandum yapılırsa yine Kürt tarafı çok büyük oranda toprak kaybına uğrayacaktır. Tamamı Kurdistan’ a ait olan Nahiyelerde yapılacak Referandum da şu sonuçlar alınır.

4 Nahiye de Irak kazanır.

14 Nahiye de Irak kazanır.

Diyala’ da Xaneqin merkezi dışında Kürtler hiç bir nahiyeyi kazanamazlar.

4. KUT ve ZİKAR: Bu ilerde Kurdistan sınırlarına ait 3 nahiye var ve Kürtlerin bu nahiyeleri Referandumla kazanma şansları yoktur.

Sonuç: Tarihsel olarak Kurdistan’ a ait olan 44 nahiyede yapılacak Referandumda, Nüfüs demografyasının Irak rejimleri tarafından zorla değiştirilmesinden dolayı Kürtlerin 15 nahiyeyi Kurdistan topraklarına katma şansı var bunun yanın 29 nahiyeyi kaybediyor.

Irak anayasasının 140. Maddesinden hareketle referandum Köyle baz alınarak yapılırsa nüfüs tahribatlarından dolayı bu bölgelerde, Kurdistan % 65 dolayında toprak kaybına uğrayacaktır.

Yukardaki istatistiklere göre;

Bu illerdeki Kurdistan topraklarının % 16. 6 Kurdistan’ a bağlanır ve Kurdistan topraklarının % 80. 4’ ü Irak’a bağlanır. Bu durumda yapılacak Referandumda Kurdistan büyük oranda toprak kaybına uğrayacaktır.

Kaza-İlçe bazında yapılacak Referandum; 16 ilçeden 11’ ini kaybeder, 5 ilçede Kurdistan topraklarına katılır. Toprak kaybı % 68.7

Nahiye bazında: 44 Nahiyeden 15 nahiye Kurdistan topraklarına katılır ve toprak kaybı % 66.

Güney Kurdistan toplam yüzölçümü 86. 269 km dir.

140. maddeye göre ‘’İhtilaflı’’ bölgeler ( Ben, İşgal altındaki Kurdistan toprakları olarak adlandırıyorum. R.B) olarak kabul edilen toprakların yüzölçümü 44. 330 km.

Yapılacak referandum da en iyi ihtimal ile 44. 330 km ‘ lik topraklardan 21. 659. Km’ lik topraklar Referandumla Kurdistan’ a katılabilinir ve bu durumda Kurdistan halkının toprak kaybı % 51.1 dır.

140 Maddeye göre yapılacak referandum Güney Kurdistan topraklarının % 26. 3’ü Irak’ a bağlanacaktır.

Not: Bu yazı, Awêne’ den Sayın Mihemed Rauf’ ın yaptığı araştırmadan derlenmiştır.

Rojhat Badikî