Kadın Dengbej Susika Simo’yu Unutmayalım

Kadın Dengbej Susika Simo’yu Unutmayalım

Susika Simo 1925 yılında Ermenistan’ın Alagaz (Elegez) bölgesinde Kürt ve Ezidi bir ailenin kızı olarak dünyaya geldi.

Sovyetler BirliÄŸi’nde doÄŸup büyüyen Susik, üniversitede aldığı tıp eÄŸitiminin ardından bir süre Gürcistan’da bir hastanede çalışır. Ancak Susik’ın içinde durmaksızın çalan bir ritim vardır ve kısa süre sonra hastanedeki iÅŸini bırakarak bu ritme kaptırır kendini.

YaÅŸadığı toplumun baskıcı tavrı ve hâkim olan feodal tutumuna raÄŸmen içindeki tutkunun izini süren Susik, Sovyetler BirliÄŸi ve Ermenistan’ın ilk Kürt kadın dengbeji olur.

Susik bulunduÄŸu ÅŸartlarda çok güç olan bir baÅŸarıya imza atarak 1946 yılında 21 yaşındayken Kürt halkı adına ilk kez sahneye çıkıp Kürtçe klam söyleyen kadın dengbej olur.

Ermenistan’ın baÅŸkenti Yerevan’da radyo yayınları yapmaya baÅŸlayan Susik, yalnızca Ermenistan deÄŸil Gürcistan ve pek çok Sovyet ülkesinde de klamlar seslendirir.

Susik, aşık olduÄŸu Ermeni bir sporcu olan Kulya Neftelyan ile evlenir. Kendi etnik kökeni dışında biriyle evlenmesi Susik’ın içinde olduÄŸu toplumun tepkisini çeker. Lakin müziÄŸinde nasıl ki toplum normlarını yıktıysa sevdiÄŸi insan için de aynı cesurlukla hareket eder. Ä°liÅŸkileri sahneye de taşınır, birlikte sahne alır ve düet yaparlar.

Susik sahneyi sanatçı Egîdê Cimo ile de paylaşır. ‘Kavalın miri’ olarak anılan Cimo çalar, Susik da söyler.

Kürtçe ve Ermenice ezgiler seslendiren Susik, Ermenistan’daki Filarmonya sahnesinden de klamlarıyla geçer.

Bu sahne, ülkede yaÅŸayan hakların kültür ve sanatlarını diÄŸer insanlarla paylaÅŸtıkları büyük bir alandır.

Susik sadece halkının ezgilerini seslendirmekle de kalmaz, Kürt halk oyunlarını da sahneler. Öyle ki kendisine bu sebeple ‘Gula Govende’ diye de hitap edilir.

Aynı zamanda bir sosyalist olan Susik, 1965’lerde Ermenistan’daki Kızıl Meydan’da konserler verir. Bu konserlerde biletlerin günler öncesinden tükendiÄŸi ve dinleyicilerin onu dinlemek için saatler öncesinden sıraya girdiÄŸi anlatılır.

Ä°deolojisini sanatıyla da harmanlayan Susik’ın bu alandaki unutulmaz bestelerinden biri Leninê Mezin (Büyük Lenin) eseridir.

Dönemin ÅŸartları el vermediÄŸinden Susik hiç kaset çıkaramaz lakin eserlerinin bir kısmı bugüne taşınabilmiÅŸtir.

Susik, 1977’de Erivan’da yaÅŸamını yitirir.

Susik’ın cesur adımlarla açtığı bu yol sadece kendisi için deÄŸildir, o pek çok Kürt kadına da örnek olur. Tabir-i caizse o bir ateÅŸ yakmıştır ve ardından gelen kadınlar bu ateÅŸi koca bir meÅŸale