Ağrı Dağı’nın Adı “Ararat” Olmalı
Ağrı Dağı’nın Adı “Ararat” Olmalı
Ağrı, dünyanın sayılı dağlarındandır. Nuh tufanına ve Nuh gemisi aramalarına konu olduğundan özellikle yabancı dağcıların ve din adamlarının ziyaretgâhıdır. Ağrı Dağının Kürt, Fars ve Türk tarihi ve Edebiyatında da apayrı bir yeri vardır. Yakın doğu kültürlerinde Ağrı Dağı ile ilgili pek çok efsane mevcuttur.
Arap coğrafyacısı İstahri yazdığı kitabında Ağrı’ da pek çok orman ve av hayvanı olduğu hatırlatır. Mukaddesi, Ağrı Dağı yamaçlarında binden fazla köy bulunduğunu yazar. Tarihçi Thomas, Ağrı dağı çevresinde geyik, yaban domuzu, aslan ve yaban eşeği gibi hayvanların çok bulunduğuna işaret eder. 13. yüzyılda Marko Polo da “ Nuh’ un dağı”’nda araştırma yapmış, seyahatnamesinde bahsetmiştir.
Ağrı, sadece Türkiye’nin en yüksek dağı değil aynı zamanda bölgenin tarihi, coğrafyası, iklimi, folkloru ve toplum hayatı üzerinde büyük etkisi olan bir tabiat harikasıdır. Ağrı sır yüklüdür, kültür doludur... Bu yüce dağın bağrında nice efsaneler saklıdır. Dağ ile ilgili anlatılacak o kadar çok şey var ki buraya sığdırmak imkânsız...
Dağın adı nedir?
Gelelim dağın adına: Cumhuriyet dönemi ile birlikte adı “Ağrı” olan dağa, Kürtler “Grê Dağ” demektedirler. Grê Dağ Kürtçede kor tepesi, yanan tepe anlamına gelmektedir. Kürtler günümüzde de dağı bu isimle adlandırmaktadırlar. “Grê dağ”adı bir müddet Türkçede telaffuzun azizliğine uğramış ve bu isme binaen “Gridağ” diyenlerde olmuş. Kürtler küçük Ağrı’ya ise “Grê Bîçuk” küçük tepe-dağ demektedirler. “Grê” Kürtçede dağ, tepe manasındadır. Daha eski tarihlerde yanardağ iken ve sonrasında Kürtler bu dağa “Agiri” de demişlerdir. “Agiri” Kürtçede “ateş dağı, yanan dağ ve ateşten dağ anlamındadır.
“Ararat” Türkçe bir kelimedir
Tevrat’ta ve bazı kitaplarda Nuh’un Gemisinin tufandan sonra Ararat dağına oturduğu yazılıdır. Ermeniler de Ağrı Dağı’na “Ararat” demektedirler. Türk Dil ve Tarih Kurumu tarafından yapılan açıklamada ise “Ararat”’ın Türkçe bir kelime olduğu ve bu ismin Türkler tarafından verildiği açıklanmıştır. Azeriler ise dağın adının “Er arvat” yani “erkek gibi kadın” anlamında olduğu daha sonra dönüşerek “Ararat” olduğu yönündedir. Türklerde bir erkek ismi olarak ta geçmektedir. Hali hazırda dağın ismi Türkiye’de “Ağrı Dağı” ve “Agiri” diye telaffuz edilirken, Türkiye dışındaki evrensel adı ise “Ararat” diye geçmektedir.
Ağrı Dağının adı Tufan olduğu zaman “Cudi” miydi?
Kur-an- ı Kerim’ in Nuh suresinde Nuh’un Gemisinin Cudi dağında olduğu belirtilmektedir. Acaba Ağrı Dağının adı Tufan olduğu zaman “Cudi” miydi? Veya Ağrı dağının güney karşısında gemi siluetinin olduğu Meşar dağının eski adı Cudi’ midir? Yahudi kutsal metinlerinde ve Hıristiyanlıktaki Nuh’ un gemisinin bu dağa indiği inancı var.
Turizme kazandırmak lazım
Dağı bir an önce turizme kazandırmak hem bölgenin menfaatine olacaktır. Dağdaki Korhan Kalesi ile Ermeni Kilisesi gibi tarihi kalıntılar aslına uygun olarak restore edilmelidir. Dağın tarihsel, inançsal, doğa ve diğer yönleriyle tanıtımı bölgenin çıkarına olacaktır. Bölgenin kalkınmasını isteyen, Ağrı Dağına sevdalı herkes bu yönde çaba sarf etmelidir.
Dağın adını “Ararat” yapalım
Ağrı Dağının yüzde altmış beşi ve dağın zirvesi Iğdır ili sınırları içerisindedir. Iğdırlılar dağ bizim, Ağrılılar ise bizim demektedirler.
Dağın adı Türkiye’de de dünyada bilinen evrensel adı ile “Ararat” olmalı diye düşünüyorum. Siz ne dersiniz?
