Güneydoğu'nun Sanayi Envanteri Çıkarıldı

İBRAHİM SİNCAR - Dicle Kalkınma Ajansı (DİKA) tarafından çıkarılan "İmalat Sanayi Envanteri"ne göre Güneydoğu Anadolu'da üretimde Mardin, ihracatta ise Şırnak il sırada yer alıyor.

Merkezi Mardin'de bulunan Mardin, Siirt, Şırnak ve Batman'ı kapsayan DİKA'nın hazırladığı envanterde, 374 firma ile bölgenin ihracat analizi, üretim yapısı, sanayici, iş gücü, sermaye, yatırım ve altyapı durumu ortaya çıkarıldı.

Envanterde, bölgede en çok gıda üretildiği belirlenirken, üretimde Mardin, ihracatta da Şırnak ilk sırada yer aldı. Tekstil sektörünün ise işsizliği sona erdireceği kaydedildi.

DİKA Genel Sekreteri Tabip Gülbay AA muhabirine yaptığı açıklamada, bölgede imalata dönük üretim yapan firma sayısı, insan kaynakları, ürün kalitesi, ürün çeşidi ve pazar durumunun ne olduğunu görmek amacıyla envanter çıkardıklarını söyledi.

Rapor sonucunda Mardin'de 131, Batman'da 188, Şırnak'ta 30 ve Siirt'te 25 olmak üzere 374 imalat yapan firma bulunduğunu tespit ettiklerini, hazırlanan rapor sayesinde bölgenin ihracat durumunu ortaya koyduklarını belirten Gülbay, imalatta Mardin'in ihracatta ise Şırnak'ın ilk sırada yer aldığını kaydetti.

Gülbay, sanayi ihracat miktarında Mardin'in yıllık ihracat miktarının 415 milyon 530 bin dolar, Şırnak'ın 39 milyon 550 bin dolar, Batman'ın 13 milyon 355 bin dolar, Siirt'in de 3 milyon 500 bin dolar olduğunu bildirdi.

Şırnak'ta Habur Sınır Kapısı'nın olması nedeniyle ihracat rakamlarının yüksek olduğunu ancak ihraç edilen ürünlerin yüzde 4'ünü üretebildiğini ifade eden Gülbay, şunları söyledi:

"TRC3 bölgesinin kapsadığı illerden birisi Şırnak. Şırnak'taki Habur Sınır Kapısı nedeniyle bu kapıdan ihracat yapılmaktadır. TRC3 bölgesinde toplam ihracata baktığımız zaman Şırnak'ın ciddi bir biçimde önde olmasına rağmen üretilen ürünlerin ihraç edilmesi noktasında düşük olduğunu görüyoruz. Şırnak'ta ihraç edilen ürünlerin ancak yüzde 4'ü kentte üretilmekte. Mardin bu bölgede üretilen ürünlerin ihraç edilmesi noktasında diğer illere nazaran açık ara birinci. Yıllık toplam ihraç edilen ürün rakamı 472 milyon dolar iken bunun 415 milyon dolarının Mardin firmalarından ihraç edildiğini söyleyebiliriz."

Gülbay, firmaların üretim durumunu ortaya çıkardıklarını, bölgede neler üretildiğinin analizini yapabildiklerini belirterek, bölgede en çok gıda üretildiğini bildirdi.

- Tekstil sektörü, işsizliğin panzehiri

Gıda sektörünün ön planda olduğunu, diğer metalik olmayan ürün imalatının ise ikinci sırada bulunduğunu anlatan Gülbay, "Ayrıca bölgemizde 2 yıldır gelişmeye başlayan giyim eşyası üretiminin üçüncü sırada yer aldığını görüyoruz. Gıda üretiminde Mardin'de un, bulgur, Batman'da hazır yemek, Siirt'te süt ve süt ürünleri ön planda olurken, Şırnak ise hazır beton ve kömür noktasında ön plana çıkıyor" dedi.

Gülbay, bölgede faaliyet gösteren imalat firmalarında 2013 yılı çalışan işçi sayısında Batman'ın ilk sırada yer aldığını ifade ederek, Batman'da 8 bin 211, Mardin'de 5 bin 962, Siirt'te bin 708 ve Şırnak'ta bin 586 olmak üzere 17 bin 46 kişinin istihdam edildiğini kaydetti.

Bölgede ciddi bir yatırım haline gelen tekstil sektörünün yakın zamanda istihdamda ilk sırayı alacağını, yeni bir sektör olmasına rağmen yüzde 26'lık oranla istihdamda ikinci sırada yer aldığını kaydeden Gülbay, tekstil sektörünün bölgenin işsizlik sorununa ve iş gücü kalitesine çözüm bulabilecek en önemli bir sektör olduğunu, işsizliğin de panzehiri olacağını vurguladı.

Gülbay, Batman'da "Tekstil Kent" uygulamasının diğer bölgelere de acil bir şekilde uygulanması gerektiğini ifade ederek, "Bölgenin gelişen tekstil sektörünün TRC3 bölgesi için istihdam sorununu çözecek, işsizliği azaltacak bir sektör olarak görüldüğü bir durum söz konusu. Tekstil sektörü şu anda 4 bin 500 kişi ile istihdam noktasında ikinci sırada yer almakta. Bu gelişim böyle devam ettiği sürece işsizlik sorununa bir panzehir olma durumunun eğilimini görüyoruz. Bu bölgemiz için sevindirici bir gelişme. Ajans olarak 4 ilimizde tekstil konusunda destek vererek yatırımcının önünü açma düşüncesindeyiz" diye konuştu.

Irak dışında alternatif pazarlar

Bölgede üretilen ürünlerin büyük kısmının Irak'a ihraç edildiğini, bölgenin Irak'a bağımlı olduğunu, yeni pazarların  bulunmasının sürdürülebilir ekonomi için gerekli olduğunu vurgulayan Gülbay, şöyle devam etti:

"Bölgede üretilen ürünlerin yüzde 97'si Irak'a ihraç ediliyor. Bunu sonraki aşamalarda bölgemiz için bir sıkıntı olarak değerlendirmemiz gerekiyor. Firmaların pazar çeşidini geliştirmesi, Irak dışında alternatif pazar ülkeleri bulması gerekiyor. Irak'a bağımlı olmaktan kurtulup Ortadoğu, Afrika yada Uzak Doğu ülkelerine ihracat yapılması için çalışmaların yapılması gerekiyor."

İşveren ve işçi durumu

Gülbay, envanterde firmaların yüzde 44'ünün aile şirketi olduğunun ortaya çıktığını, işverenlerin eğitim durumunun ortalama ilkokul ya da ortaokul düzeyinde olduğununun belirlendiğini kaydederek, "Aslında bu, gelecek için sıkıntı olarak görülebilir. İşveren noktasında ürün kapasitesini artırarak, firmayı farklı yönlere çevirebilecek üniversite mezunu nitelikli bir işveren profiline gitmemiz gerekiyor. İşçilere baktığımız zaman da işçi kültürünün çok zayıf olduğunu gördük. Bu noktada bizim çeşitli desteklerle işçi profilini nitelikli hale getirmemiz gerekiyor" dedi.

Bölgede güvenlik sıkıntısı kalmadı

Çözüm süreci ve demokratikleşme paketi ile bölgenin iyi bir ivme kazandığını, güvenlik sıkıntısının kalmadığını aktaran Gülbay konuşmasını şöyle tamamladı:

"Bölgede ciddi bir altyapı sıkıntısının devam ettiğini söyleyebiliriz. Siirt hariç diğer illerimizde düzenli elektrik sıkıntısı çekmekteyiz. Çözüm süreci ve yeni paket açılımı ile bölgenin çok daha ön plana çıkacağına inanıyoruz. Çözüm süreci, demokratikleşme paketi ile yavaş yavaş bölgede güvenlikten ziyade altyapı sorunlarının olduğunu görmeye başladığımızı söyleyebiliriz. Bölgedeki altyapı, özellikle elektrik sorununu hızlı bir şekilde çözmek için çalışmalar yapmamız gerekir." - Diyarbakır