Iğdır’da Kadının Yaşamdaki Rolü

IÄŸdır’da Kadının YaÅŸamdaki Rolü

IÄŸdır ve çevresinde kadına yönelik baskıcı anlayışlara pek rastlanmaz. Aksine kadın özgürdür. Kadın, saygın bir yere sahiptir. Kadına el kalkmaz ve kurÅŸun sıkılmaz. Toplumda saygın bir yere sahip olan kadın aynı zamanda kabile ya da aÅŸiret hayatında da önemli bir yere sahiptir.

Çok kere, bir aÅŸiret reisi veya aile reisi öldüÄŸünde, kadın kocasının yerini alır. Özellikle Kürt yurttaÅŸlarımızda kadın kabile hayatındaki bütün önemli olaylara katılabilmekte ve hatta zaman zaman bazı kabilelerin kadın önderleri de görülmektedir. ÇeÅŸitli aÅŸiretlerinde reislik yapmış Perihan, Adile, Åžemse, Fasla, Fatma ReÅŸ (Kara Fatma) gibi “Hatun”ların isimleri günümüze kadar gelmiÅŸtir.

Yöremizde birçok insan annesinin adıyla anılmaktadır. “Meryem’i oÄŸlu Ahmet, Zeyneb’in OÄŸlu Salih” gibi.  Hatta bazı aÅŸiret isimleri dahi yıllar geçmiÅŸ olsa dahi o aÅŸiretin kadın reisinin adı aÅŸirete verilmiÅŸtir. Ä°limizdeki “Gızkan” AÅŸireti gibi... Bu isim ailenin saygın ismi olarak öne çıkan kadının adı olan “Gızê Hanım”’dan gelmektedir.

 IÄŸdır ve yöresinde yönetim bazında etkin olan kadın, aynı zamanda evinin de hanımıdır. Aile içinde etkinliÄŸi oldukça fazladır ve fikirleri önemsenir, saygı duyulur. Kadın aynı zamanda evine baÄŸlı bir yapıya da sahiptir.

Hem yaylacı hem de yerleÅŸik ailelerde kadın, iÅŸ alanında da aktif bir rol almakta ve aile ekonomisine katkı sunmaktadır. Üretimde, birinci derecede etkisi vardır. Kadın, aynı anda çok sayıda iÅŸin üstesinden gelmektedir. Evin her günkü iÅŸinden baÅŸka yakacak tedariki, hayvanları saÄŸmak, yaÄŸ, peynir yapmak; ÅŸal, kilim, çadır dokumak, çorap örmek kadınlara düÅŸer. Tarla iÅŸlerinde de erkekle birlikte çalışır. Kadının boÅŸ vakti yoktur; hiç iÅŸi bulunmadığı vakit iplik büker; kese, bel kuÅŸağı, saç bağı dokur. Memurdur, idarecidir, Ä°ÅŸ kadını olarak Åžirket yönetir, iÅŸ yeri çalıştırır v.s…

Toplumumuzda saÄŸlam bir karaktere sahip olan Kadınlar, kızlarını oldukça disiplinli yetiÅŸtirirler. Yöremizin kızları her zaman ciddi ve kendilerinden emindirler. Ä°nsanlardan uzak deÄŸil, aksine son derece sosyaldirler.

Kadının kendisine olduÄŸu gibi saçına da dokunulmaz. GeleneÄŸimizde yer alan üç kıl’a dokunulmaz, “Kadının saçına, ErkeÄŸin bıyığına ve atın kuyruÄŸuna” deyimi atasözü gibi kültürümüze iÅŸlenmiÅŸtir. Kadının kendi gibi saçı da kutludur. Kavgalarda kadın baÅŸörtüsünü ortaya attı mı kavga sona erer. Kan davalarında ise kadının saçı tepsi üstünde geldi mi o kan davası barış ile nihayetlenir. Yöremizde kadınları yücelten yaygın olarak bilinen atasözlerinden birisi ise “Åžêr Åžêre Çi Jine Çi Mêre” (Aslan aslandır. Ha Kadın Ha erkek) fark etmez” ÅŸeklindedir.

Kadınlar bir toplum için son derce hayat öneme sahiptirler. Ne yazık ki kadının konumu yeterince anlaşılamamış ve birçok toplulukta kadın geri plana itilmeye çalışılmıştır. Yöremizde ise kadın birçok konuda geri planda durmamış ve tutulmamıştır. YaÅŸamın birçok alanında aktif rol oynamaktadır. Bunun yanında günümüzde kadın yaÅŸamın her alanında olduÄŸu gibi hem kamuda hem de özel sektörde idarecilik yapmaktadır. Kadın IÄŸdır’da her alanda çalışarak üretime katkı sunmaktadır.

Nitekim ilimizde Kadınlar muhtar, Ä°l Genel Meclis üyesi, belediye meclis üyesi, Ä°ÅŸ Kadını, Dernek baÅŸkanı, Belediye BaÅŸkanı ve milletvekili seçilmeyi baÅŸarmışlardır. Bu durum da yöremizde kadına gösterilen deÄŸerin ve saygının çok bariz göstergelerindendir.

muratakkus11@hotmail.com